Αναγνωρίζοντας το άγχος υγείας (υποχονδρίαση): ποια είναι τα συμπτώματα και οι αιτίες

Μέρος Α

Μήπως ασχολείστε συνεχώς με το τι συμβαίνει στο σώμα σας; Μήπως κάθε μικρή αλλαγή σας δημιουργεί αγχογόνες σκέψεις ότι πάσχετε από κάποιο σοβαρό νόσημα; Μήπως συνεχώς παρατηρείτε το σώμα σας για μικρές αλλαγές και τρέχετε αμέσως στο γιατρό; Συνεχώς αναζητάτε στο διαδίκτυο τι μπορεί να σημαίνει το μικρό σπυράκι που βγάλατε στο χέρι; Φοβάστε ότι πάσχετε από κάποια σοβαρή ασθένεια αλλά οι γιατροί δεν μπορούν να τη διαγνώσουν και εσείς τρέχετε από τον ένα γιατρό στον άλλο κάνοντας συνεχώς διαφορετικές εξετάσεις; Περνάτε χρόνο καθημερινά ελέγχοντας το σώμα σας για τυχόν μεταβολές; Εάν η απάντηση είναι ναι στα παραπάνω ή σε κάποια από τα παραπάνω ερωτήματα, τότε ίσως δυσκολεύεστε από το άγχος υγείας ή αλλιώς υποχονδρίαση.

Τι είναι όμως το άγχος υγείας; Ως άγχος υγείας ορίζεται η υπερβολική ανησυχία για την κατάσταση της υγείας του ίδιου του ατόμου ή των οικείων του. Το άτομο δηλαδή παρερμηνεύει ασήμαντα συμπτώματα ως ενδείξεις σοβαρών και ανίατων ασθενειών (π.χ. ένας πονοκέφαλος αποτελεί ένδειξη καρκίνου στον εγκέφαλο, ένα μικρό μούδιασμα στα δάχτυλα του χεριού είναι σκλήρυνση κατά πλάκας, ένας καινούριος σπίλος είναι καρκίνος του δέρματος). Ως αποτέλεσμα αυτής της έντονης ανησυχίας το άτομο μπαίνει σε ένα κυκεώνα ιατρικών ραντεβού και επαναλαμβανόμενων εξετάσεων που εστιάζουν κάθε φορά στο αντικείμενο ανησυχίας του ατόμου. Συνήθως οι άνθρωποι αυτοί έχουν επισκεφτεί γιατρούς όλων των ειδικοτήτων και όταν ο γιατρός δε βρίσκει κάτι ανησυχητικό, οι ίδιοι θεωρούν ότι ο γιατρός δεν είναι καλός και επισκέπτονται άλλον. Ορισμένες φορές μπορεί παρωδικά να ηρεμίσουν με τις διαβεβαιώσεις του γιατρού αλλά πολύ σύντομα η ανησυχία επιστρέφει, καθώς οι λόγοι για τους οποίους εμφανίζεται το άγχος υγείας δεν είναι ιατρικοί αλλά ψυχολογικοί.

Η υποχονδρίαση αποτελεί μια ψυχική διαταραχή η οποία εμφανίζεται τόσο σε άντρες όσο και σε γυναίκες σε ποσοστό περίπου 4% του γενικού πληθυσμού. Το άτομο βιώνει έντονη ανησυχία και στρες και συνεχώς αναζητά διαβεβαίωση όχι μόνο από το γιατρό αλλά και από τα άτομα του οικείου περιβάλλοντος (π.χ. ζητούν ξανά και ξανά από το σύντροφο να ελέγξει εάν το σπυράκι που έχουν στην πλάτη έχει μεγαλώσει, έχει αλλάξει χρώμα ή όψη).

Ποια είναι λοιπόν τα συμπτώματα του άγχους υγείας;

  • Έντονη ανησυχία για ύπαρξη σοβαρής ασθένειας πάνω από 6 μήνες
  • Σύγχυση φυσιολογικών μεταβολών (π.χ. εμφάνιση ταχυκαρδίας λόγω τρεξίματος, ζάλη λόγω υπογλυκαιμικού επεισοδίου) ως ενδείξεις σοβαρών ασθενειών («η ταχυκαρδία οφείλεται σε έμφραγμα», «η ζάλη οφείλεται σε καρκίνο του εγκεφάλου»).
  • Το άτομο συνεχώς μιλά για τα σωματικά του συμπτώματα και για θέματα υγείας
  • Κάθε φορά που θα ακούσει για μια ασθένεια νομίζει πως την έχει και ο ίδιος
  • Επαναλαμβανόμενα ραντεβού με γιατρούς και ιατρικές εξετάσεις
  • Συνεχόμενη ανησυχία ακόμα και μετά τις διαβεβαιώσεις του γιατρού ότι δεν υπάρχει πρόβλημα

Είναι πολύ σημαντικό στο σημείο αυτό να πούμε πως κάθε άνθρωπος που εμφανίζει σωματικά συμπτώματα και αρχίζει να ψάχνει τι ακριβώς συμβαίνει δεν πάσχει αυτόματα από άγχος υγείας. Όταν ένα άτομο όμως παρερμηνεύει οποιαδήποτε μικρή σωματική αλλαγή ως κάτι πολύ σοβαρό και αυτό τον κάνει δυσλειτουργικό στην καθημερινότητά του, τότε ίσως πάσχει από υποχονδρίαση. Στο δεύτερο μέρος του άρθρου αυτού θα εστιάσουμε στους λόγους για τους οποίους ένα άτομο μπορεί να εμφανίσει άγχος υγείας.